Tayların Beslenmesi

Tayların beslenmesi, tayın uygun bir kemik gelişimi, büyümesi ve kas yapısının gelişmesinin uygun bir sürede yetişebilmesi açısından büyük bir öneme sahiptir. Sütten kesildikten sonra tayların beslenilmesine önem verilmesi en büyük yanlışlardandır. Doğru olan tayın anne karnındayken ve doğduğu andan itibaren beslenilmesine ayrı bir önem vermekten başlamaktadır. Tay anne karnındayken daha gebeliğin ilk aylarında anne dengeli ve doğru bir rasyon ile beslenilmedir. Özellikle Kalsiyum ve Fosfor dengesi düzgün ortopedik yapı için olmazsa olmazlardandır. Bu oran ½ – 2/1 – 1/1 oranında olmalıdır. Yapılan en büyük hata anne karnındayken tay; anneyi kalsiyum yönünden zengin bir rejim ile beslenmeye maruz bırakarak doğmasal anamolilere sebep vermektedir. Bu da başta ortopedik bozuklukla karşımıza çıkmaktadır.

Anne Sütü İle Besleme;

Anne sütü, yeni doğan taylar için doğal bir besin maddesidir. İlk besin maddesi kolosturum yani ağız sütüdür. İlk doğanlarda kolostrum vücut savunma ve bağışıklık sistemini geliştirmesi açısından 36 saat içerisinde verilmesi gerekli yegâne besindir. Çünkü ilk 36 saat içinde savunmada görevli hücreler ince bağırsaktan emilmektedirler. Anne sütünün yeterli olması halinde süt, ilk 2 – 3 haftalık dönemde tayın ihtiyacını büyük bir oranda karşılamaktadır.

Süt iyi bir besin olmasının yanında demir ve bakır gibi maddelerce zayıftır. Taylara tek başlarına ilk 2 – 3 haftadan sonra sadece süt verilmemelidir. Bundan dolayıdır ki anemi rahatsızlığı görülebilir. Taylarda bakır elementi kas ve kemik gelişimi için en önemli besin maddesidir.

Anne Sütünü Destekleyen Yem ile Besleme ( Creep );

Tay doğduktan 10 – 15 gün sonra annesi ile aynı yemi yiyebilir. Taylara kaliteli creep yemler doğumdan 2 – 3 ay sonra tercih edilmelidir.Bu yemler taylara vitamin, mineral, protein ve diğer besin maddelerini yeterli ölçülerde sağlayabilirler. Taylar 5 – 6 haftalık yaşa geldiklerinde, her 454 kg ağırlık için 225 gr creep yem verilmelidir. Sütten kesilme yaşına geldiklerinde 2.3 – 3.6 kg/gün creep yem verilmelidir.

Erken Büyüme İçin Yapılan Beslenme;

Taylar ilk doğduklarında anne ağırlıklarının % 8 – 10 ‘u kadardır. Tayların ilk 3 – 4 aylık yaşamı büyüme ve gelişme için kritik evredir. Yapılan çalışmalarda tayın ilk aylık sürede 1.8 kg/ gün canlı ağırlık kazandıkları tespit edilmiştir. Taylar doğumundan 3.5 aylık süreye kadar ortalama günde 1.4 kg ağırlık kazanır. Bu yaştan sonra canlı ağırlık kazancı düşmeye başlar. Taylar ilk 3.5 aylık dönemde olgun ağırlığının %80 nine ulaşmış olmalıdır. Anne sütü bazı elementler bakımından yetersiz olduğu için creep yemler şarttır. Bu amaçla ilave olarak günde 770 gr creep yem verilmelidir. Bu miktar arttırılabilir veya azaltılabilir.

Süt İkame Yemleri ve Erken Sütten Kesme;

Süt ikame yemleri;

1 – Annenin ölümü veya hastalanması durumunda,

2 – Anne sütünün çok az veya besin değeri düşük olduğu zaman,

3 – Annenin memelerinin yaralanmasında,

4 – Annenin tekrar tohumlama yapılmasında,

5 – Annenin gösteride ve eğitimde olması durumlarında taylara verilmelidir.

Erken sütten kesme süresi 6 aylık olsa da bu süre biraz kısılabilir.

Kullanılacak yemin miktarı;

Sütten kesilmekte olan taylara her 45.4 kg canlı ağırlık için 230 – 450 g kesif yem, 454 g kaba yem verilmelidir. Yulaf genç ve büyüme dönemindeki taylar için en iyi besin maddesidir. Mısır ve buğday rasyona enerji için katılabilir. Soya küspesi ise iyi bir protein kaynağı olduğu için katılabilir. İyi kurutulmuş yonca %5 oranında verilebilir.

Büyümekte Olan Tayların Beslenmesi;

Büyümekte olan taylar doğduktan 1 yaşına kadar olan süredeki tayları kapsamaktadır. İlk yılda ağırlık kazancı en yüksek süredir. Büyümekte olan atların rasyonları protein, enerji, enerji, vitamin ve mineral yönünden yüksek olmalıdır.

Doğumdan 18 aylığa kadar olan ağırlık ve yükseklik;

Taylar doğumundan sonraki ilk 90 günde yaklaşık 110 kg ulaşır ve günde 1.2 kg canlı ağırlık kazanır. İkinci 90 günde ise 75 kg alırlar ve günde 0.8 canlı ağırlık kazanır. Üçünü 90 günlük periyotta günde 60 kg alır ve 0.7 canlı ağırlık kazanır. Dördüncü 90 günde ise 45 kg alır ve günde 0.5 kg canlı ağırlık kazanır.

Bir Yaşlı Tayların Beslenmesi;

Atlar 1 yaşına vardıklarında iyi bir şekilde büyümüş, iyi bir şekil almış ve iyi gelişmiş olmalı.Sütten kesildikten sonra taylara her 45.4 kg canlı ağırlık için 0.45 – 0.68 kg kaba yem ve 0.45 – 0.68 konsantre yem verilmelidir. Bu tayların yemlerine %0.6 Ca, %0.40 P, % 12 – 14 ham protein ve 10 – 11 Mcal/kg Se katılmalıdır. Yazın kaliteli mera ihtiyacı karşılayabilir. Meralar iyi değil ise; her 100 kg ağırlık için 1 kg tahıl kırması yeterlidir. Kışın ise her 50 kg canlı ağırlık için 250 – 500 gr konsantre yem verilmelidir.

1 Yaşından Büyük Tayların Beslenmesi;

Bu tayların rasyonlarındaki protein, kalsiyum ve fosfor miktarı bir yaşındakilere oranla daha düşüktür.

Kaba yem oranları %60 – 70, konsantre yem oranları ise %30 – 40 şeklinde olmalıdır.

Mehmet Eşref Taşkın

Uzm. Vet. Hek. Öğr. Gör.