At Yetiştiriciliği Üzerine

At yetiştiriciliği yapmak isteyen girişimcilerin öncelikle at yetiştiriciliği, genetik bilim, at yetiştiriciliği faaliyetleri ve başarılı bir yetiştirme işlemi için gereken her konuda bilgi sahibi olmaları gerekmektedir. Bunların öğrenilebilmesi için; başka çiftliklere çalışıp çıraklık yapılabileceği gibi kurslara katılarak da bilgi sahibi olunabilir. Ayrıca atların üreme ve kuluçka dönemlerinde veterinerlerin yanında çalışılması da bu konuda bilgi edinilmesine katkıda bulunabilir.

At yetiştiriciliği yapacak olan kişilerin yetiştirme tesislerini, ilerleyen dönemlerde yaşamaları olası genişlemeyi hesaba katarak konumlandırmaları gerekiyor. At yetiştiriciliği yapılabilmesi için öncelikle geniş ve uygun bir araziye sahip olunmasına ihtiyaç duyuluyor. Damızlık kısrak, tay ve damızlık at sürülerinin rahat bir şekilde sığabileceği geniş bir alanın; doğum zamanı geldiğinde de kısrakların taşınabileceği güvenilir ve temiz bir ahırın bulunmasının bir zorunluluk olduğu biliniyor. Ayrıca, seçilen alanın veterinerlere ve hayvan hastanelerine yakın bir yerde bulunulması da tavsiye ediliyor.

Yetiştirme faaliyetlerine başlanırken belgeli damızlık kısrakların ve belgeli damızlık atların alınması daha iyi bir başlangıç yapılmasında etkili oluyor.

Tüm çalışanların atlar ile ilgili olarak deneyim sahibi ve güvenlik kurallarına uyan kişilerden seçilmesi başarılı bir at yetiştiriciliği işletmesinin olmazsa olmazları arasında yer alıyor.

Atların tamamının sağlıklı olduğundan emin olunması ve tüm aşıların yaptırılması en önemli konulardan biri olarak kabul ediliyor. Büyük çiftliklerde hastalıkların yayılması da hızlı bir şekilde gerçekleşiyor. Bazı virüsler ve hastalıklar ise hamile kısrakların düşük yapmalarına hatta can kaybına buna bağlı olarak da işletmenin para kaybetmesine neden olabiliyor.

At yetiştiriciliği yapan kişiler genellikler hızlı koşan erkek atlar ve çok sayıda kısrak alarak, hızlı koşan erkek atın soyunu almayı tercih ediyorlar. Böylece, üretilen tayın da çok iyi olacağını garantilemiş oluyorlar.

At Yetiştiriciliği Yaparken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Atların bakımlarının her koşulda çok iyi yapılması ve bu işi tüm incelikleri ile yerine getirilmesi gerekiyor. Atların bakıldığı ahırların ısı seviyesinin ne sıcak ne de soğuk olmaması gerektiği bilinmekle birlikte hangi ısıda olması gerektiği, yetiştiriciliği yapılacak olan at türüne göre değişiklik gösterebiliyor. Örneğin, Arap atlarının sıcağı sevdiği ve soğuğa karşı çok dayanıksız oldukları biliniyor.

Kış aylarında özellikle soğuk günlerde atların blanketlerinin takılmasının gözden kaçırılmaması önem taşıyor. Ayrıca atların, ayak bakımlarının çok önemlidir. Bu nedenle atların ayaklarının günlük olarak soğuk su ile yıkanması ve lonç antrenmanlarının da düzenli olarak yapılması gerekiyor.

At yetiştiriciliği yapan kişilerin atların bakımına büyük ölçüde özen göstermeleri gerekiyor. Sakatlıklarının ya da yaralanmalarının olmaması, iyi beslenmeleri, yeterli ölçüde antrenman yapmaları, muayenelerinin ve aşılarının da zamanında yapılması gerekiyor. Başarılı bir at yetiştiriciliği yapılabilmesinde atların kilolarının kontrol altında tutulması da etkili oluyor. Atların çok zayıf olmaması ama hantallaşmalarının önüne geçilebilmesi için çok kilolu da olmamaları gerekiyor. Orta kilodaki atlar çok hızlı koşabiliyorlar. Eğer yetiştirilen at iyi olursa yüksek fiyatlara satılabiliyor. Ayrıca, atı satın alan kişi atın katıldığı yarışları kazanması durumunda, kazandığı miktarın %5’ini de atın yetiştiricisine veriyor. Bu nedenle iyi at yetiştiricileri atlarını sattıktan sonra da onlar üzerinden para kazanmaya devam edebiliyorlar.

At yetiştiriciliğinden çok para kazanmanın mümkün olduğunu kolaylıkla söyleyebiliyoruz. Ancak bunu başarabilmek için atların bakımının çok iyi bir şekilde yapılması gerekiyor. Ayrıca, atın hızı ve kalitesi de ne kadar para kazanılacağı noktasında büyük bir role sahip oluyor. Ortalama 10 adet at alan bir at yetiştiricisi, on bir ay sonunda 10 tane tay elde edebiliyor. Atlar ortalama 3.000 TL ile 12.000 TL arasına alınabilse de iki yaşındaki bir tayın, özellikleri ile doğru orantılı olacak şekilde 100.000 TL’nin üzerinde çok rahat bir şekilde satılabileceği biliniyor. Bu hesaplama doğrultusunda 10 adet at ile başlayan at yetiştiricisi 11 ayda 1.000.000 TL gibi bir kazanç elde edebiliyor. Ayrıca, at yetiştiricileri sattıkları atların kazandığı her yarıştan da %5 oranında pay alıyorlar böylece atlarını sattıktan sonra da aynı atın üzerinden para kazanma fırsatını elde edebiliyorlar.

Atın değerinin belirlenmesinde atın orijini yani annesi, babası ve kardeşleri büyük ölçüde etkili oluyor. Bu nedenle at yetiştiriciliği yapacak kişilerin iyi bir kısrak ve aygır bulmaları gerekiyor. Bu amaçla kısrak ve aygırlarını kiralayanlar da bulunabiliyor. Doğacak olan atın anne ve babasının, onların da anne ve babalarının özelliklerine göre atların fiyatları değişiyor. Eğer atın orijini ve özellikleri iyi ise satış fiyatı milyonlarca TL’yi bulabiliyor.

At Çiftliği Açmak İçin Gerekenler

At çiftliği açabilmek için öncelikle en az 5000 metrekare büyüklüğünde bir araziye sahip olunması gerekiyor. Bu arazi içerisinde; atların dolaşabilmesi, eğitimlerinin verilebilmesi ve serbest bir şekilde otlayabilmeleri için ilgili alanlara ait zeminlerin hazırlanmış olması önem taşıyor. Ayrıca ahırların uygun teknikler kullanılarak inşa edilmiş olması da aranılan özellikler arasında yer alıyor.

At çiftliklerinde ahırların zemin kısımlarının her zaman kuru kalması gerektiğinden bunu sağlayacak şekilde geçirgen bir malzeme kullanılarak inşa edilmesi dikkat edilecek noktalar arasında yer alıyor. Atların hem yıkama sularının hem de idrarlarının bu geçirgen malzeme ile drene edilmesi sayesinde zeminin hızlı bir şekilde kuruması sağlanabiliyor.

Atların eğitim alanlarının da aynı niteliğe sahip malzemeler kullanılarak yapılması, hayvanların çamurdan ve pek çok bakteriden korunması noktasında etkili oluyor.

Ayrıca; atların serbest olarak dolandığı ve otlandığı alanlarda yer alan bitkilerin sulama işlemlerinin özen gösterilerek yapılması, aşırı nemlenmeyi buna bağlı olarak da atlara küf, mantar ve zehirli bakteriler bulaşmasını engelleyebiliyor.

At binmek için en uygun aylar olan bahar ve yaz aylarında at çiftliklerinin ziyaretçilerinde ve buna bağlı olarak kazançlarında birkaç kat artış söz konusu olabiliyor.

At çiftliği kurmak için gereken maliyet tesisin ne kadar kapasitede olmasının planlandığına göre değişiklik gösterebiliyor. Maliyetlerin çok büyük bir yüzdesini sahip olunması gereken arazi için ihtiyaç duyulan bedel oluşturuyor. Yeterli büyüklükteki bir arazi üzerine atlar için ahırların hem açık hem kapalı olmak üzere manej olarak adlandırılan at eğitim parkurlarının, binici olarak gelen misafirlerin hem dinlenmeleri hem beklemeleri hem de yemek ve benzeri ihtiyaçlarını giderebilmeleri için kullanılabilecek kafeterya tarzı işletmelerin yapılması maliyetleri, at çiftliği kurmak için ihtiyaç duyulan toplam maliyeti etkileyen harcama kalemleri arasında yer alıyor. Ayrıca; ihtiyaç duyulan altyapıya ilişkin tüm masraflar ile çiftlik içerisinde yer alacak olan hayvanların sayısı ve bakım giderleri de maliyetlere etki eden faktörler arasında sayılabiliyor.

At çiftliği kuran girişimciler; işletmelerinde at pansiyonu, binicilik eğitimi ve at eğitimi hizmetlerini verebiliyorlar. At pansiyonu hizmetleri kapsamında; söz konusu at çiftliklerinde atlara veteriner kontrolü eşliğinde pansiyon hizmeti sunuluyor. Atların günlük ihtiyaçlarına uygun olacak şekilde beslenmesi, günlük temizliklerinin ve bakımlarının yapılması at pansiyonu hizmetlerinin içerisinde yer alıyor. Atlara eğitimli antrenörler tarafından günlük çalışmaları yaptırılıyor. Ve atlar sahiplerinin binişine hazır bir şekilde bekletiliyorlar. At çiftlikleri at pansiyonu hizmetini, 7 / 24 görev başında bulunan tecrübeli seyislerin gözetimi ve bakıcılığı altında veriyorlar.

At çiftliklerinde aynı zamanda özel eğitilmiş atlar ve eğitmenler eşliğinde her düzeye uygun binicilik ve at terbiyesi eğitimleri de veriliyor. Binicilik sporuna yeni başlayan yetişkinlere ve at sahiplerine verilen eğitimlerin yanı sıra çocuk binicilerin yaşlarına ve özelliklerine uygun olacak şekilde eğitimler de düzenlenebiliyor. Bunun yanı sıra temel binicilik eğitimlerini almış olan deneyimli biniciler at safari turlarından yararlanabiliyorlar.

Kısacası ister yarış atı yetiştiriciliği yapmak isterse at çiftliği açıp farklı etkinliklerin de içinde barındırıldığı bir tesis işletmek son derece büyük maliyetler isteyen ancak getirisi de aynı oranda yüksek olan iş fikirleri arasında yer alıyor. Yarış atları en pahalı arabalar ile kıyaslanabilecek fiyatlara alıcı buluyor. At çiftlikleri ise binicilik sporuyla ilgilenen ya da doğa ile iç içe olmak ve şehrin stresinden uzaklaşmak isteyen kişiler tarafından giderek artan bir sıklıkla tercih ediliyor. Buna dayanarak yeterli sermayesi bulunan girişimcilerin bu karlı iş fikirlerini değerlendirmesini öneriyoruz. Tabii ki bu işlerde başarıya ulaşabilmek için yalnızca sermayenin yeterli olmadığını, aynı zamanda işinin ehli bir ekiple çalışmanın, uygun bir arazi bulmanın ve atların seçimi, bakımı, beslenmesi, yetiştirilmesi, eğitilmesi aşamalarında titizlikle davranılmasının da son derece önemli etkenler arasında yer aldığını hatırlatmak istiyoruz.

Kaynak: Zootekni At Yetiştiriciliği Kitabı (2016).