Sağlam at ile hasta at nasıl tespit edilir?
Yarış atının her gün sağlığı kontrol edilmelidir.
Sağlam at ile hasta atı aşağıda ki özelliklerine göre tespit edebiliriz.
Sağlam at:
Nefes aldığı ve burnunun açılıp kapandığı belli olmaz, burun normal nemlidir.
2. Gözleri parlaktır.
3. Tüyleri parlaktır.
4. Ahıra girildiği zaman hemen at dikkatle başını kaldırır. Ve bakar, kulakları diktir, çevresi ile ilgilidir.
Kuyruk düşmemiştir.
Hasta at:
Burun akıntısı vardır. Antrenörün buna dikkat etmesi gerekir. Akıntının kıvamını ve rengini antrenörün tesbit etmesi lazımdır. (Veterinere bildirmek için)
2. Gözlerde akıntı olur ve beyaz kısımda kanlanma vardır. Bunlara dikkat edilecek fakat bu hastalıktan değildi kum darbesinden ve diğer darbelerden de olabilir.
3. Hasta at etrafıyla ilgisizdir ve kulakları dik değildir.
4. Nefesi sayılacak 15 adet/dakika’nın üzerinde ise at hastadır. İstirahatta ki sağlam bir atın dakikadaki nefes sayısı (8-16) dir.
Atın nabızı sayılacak, normali 26-40 Ad./dak. dır. Bunun üzerinde ise at hastadır,
6. Atın ısısı ölçülecek, normali 36,5-38 C° dir. Bunun üzerindeki ölçümlerde at hastadır.
Atın dışkısı sağlam atlarda görülen şekilden değişikse at hastadır. (Normal atlarda atın dışkısı kestaneye benzer ve üzeri parlaktır. Yediği yeme göre yıumuşaklığı değişir.)
Yemini yemiyor ise
a) Dişleri bozuk,
b) Tükürük kanallarından biri tıkalı,
c) Dil ve dil altı mukozalarında lenf bezlerinde bozukluk var. Ekseriya % 90 atlar diş
bozukluğundan dolayı yemlerini ıslatırlar.
9. Atın dışkısı kontrol edilecek; atın dışkısı siyah renkli ve katran şeklinde ise ön barsaklarında kanama vardır. Kırmızımtırak ise son barsaklarda kanarna vardır. Kalın barsakta kanama varsa dışkıda kan pıhtısı vardır. Aynca dışkıda mukoza (beyaz lif şeklinde barsak yüzeyi) parçalarının olup olmadığı araştırılır. Atın dışkısı günde 9-10 kg. civarındadır. Ayda bir dışkı numunesi alınarak atta parazitlerin olup olmadığı laboratuvarlarda araştırılır. Parazitler (Askarit solucanı, tırtıllı kurt veya diğer adı ile sinek kurdu, kızıl kurt ve tenya çeşitleridir.)
10. Normal atın idrarı sarı-açık kahverengi (zeytinyağı) rengindedir. Atın idrarında karbonat vardır. Dolayısı ile hava İle temasta idrar bulanır.
Belli Başlı Hastalıklar:
1. Sancılar;
a) Romatizmal sancılar bunlar daha ziyade yem ve su ile ilgilidir. At terli iken soğuk havada kalır ve soğuk su içerse sancılanır. Genelde yarış atına ılık su vermek gerekir. Aynca ata yem yedikten sonra derhal çok miktarda su verilirse at yine sancılanır. Bilhassa ata taneli yem verildiği takdirde suyu belli bir zaman aralığından sonra vermek lazımdır. Atın barsağının mukavemetinin az olduğu zaman ata taneli yem verilipte hemen üzerine su içirilirse at muhakkak sancılanır..
b) Yemlerin kendine has kokuları olacak ve yemler kuru olacak. Yemler ıslak olduğu zaman derhal bozulur ve küflenir. Bozuk, nemli ve küflü yemler atların barsaklarmda zehirlenmeler yapar ve şiddetine göre atı ölüme götürebilir. Ayrıca kızıl kurt denilen parazitlerde atlara sancı yapar. Kızıl kurtlar barsakları besleyen damarlara girerler. Ve bu arada bu nedenle damarlardan kopan parçalar kılcal damarları tıkayarak barsaklarda çürümeler meydana getirirler. Bu durumda: atlarda hayati tehlikeler olabilir. Kızıl kurt sancıları devamlı sancılardır.
2. Sarılık hastalığı;
Sarılık hastalığına yakalanan atların dudak ve gözlerinde sararmalar olur. Üç türlü sanlık olur;
a) Kandaki parazitlerden olur,
b) Karaciğer yetmezliğinden sarılık olur ki bu da bilinçsiz kullanılan ilaçlardan olur.
c) Mikrobik sarılık. Bu tip sarılık nadir görülür.
3. Ruam;
Ruam hastalığı burun akıntısı ile ortaya çıkar ve bu özelliği ile tanınır.
4.Şakaı;
Çene altındaki lenf bezlerinin şişmesi ile tanınır.
Yukarıda ki belirtilen hastalıkların belirtileri ortaya çıkar çıkmaz derhal bir veterinere müracaat etmek gerekir..
Hastalık Sırasında Yapılacak işler:
Antrenör!erin başarılı olabilmeleri için gözleri ve bütün akılları at üzerinde olmalıdır ve günün her saatini boş geçirmeden çalışmalıdırlar. Başka türlü antrenörlükten kazanç sağlanamaz. Ayrıca antrenör seyisine hakim olmalıdır. Bu hakimiyet sertlik ile değilde ilgi ve takip ile yapılmalıdır. Atın sağlığını takip de iyi bir organizasyon işidir.
At hasta ve çevresi ile ilgisiz kulaklarını düşürmüş ise ilk yapılacak iş atın derecesini almaktır. Önce termometre silkelenerek civa seviyesi düşürülür. At huysuz ise at zaptı rap edilir. Atı zapt etmek için ata ya yavaşa takılır veya bir ayağı kaldırılır. Aksi takdirde at tepebilir. Termometre makata konulur. Makatta dışkı olmamalıdır. Yanlış netice almamak için termometrenin dereceli kısmı yana alınarak civa haznesi barsağın kenarına temas ettirilmelidir. Termometre bu şekilde 3-5 dakika bekletildikten sonra okunur ve netice alınır.
Kum sancısı, yemler kumlu ise olur. Ama bu şekilde sancılar şimdi görülmemektedir. Çünkü bugünlerde yemler temizdir. At sancılandığı zaman sağına veya soluna, sağrılarına doğru bakar. At soğuk su içtiğinde atın barsaklarına kan hücum eder ve sinirlere baskı yaparak sancı yapar. Bu durumda atın her iki tarafından iki kişi ile atın karm ot ile oğulur ve dolayısı ile kan deriye doğru gelir ve sancı azalır. Aynca sancılarda önce ata ağrı kesici iğneler yaptırılır ve daha sonra ata hafif hareketler yaptırılır. Atların vücut ısıları 36,5 – 38 C° derece civarındadır. Ateşli hastalıklarda atların vücut ısısı yükselir. Bu durumda muhakkak bir veterinere başvurulmalıdır. Antrenörün yapacağı başka bir şey yoktur.
Bir Ata İlaç Nasıl içirilir:
İlaç içirilirken atın ağzında gem olmayacak ve atın dili tutulmayacaktır. Önce ilaç su içinde
erititilir ve lastikli bir şişeye doldurulur daha sonra atın ağzı hafifçe kaldırılarak diş arasında lastikli şişe ile ilaç verilir. Sureti katiyede atın dili tutulmayacaktır. Yoksa ilaç akciğerlere gider ve tehlikeli olur. Ciğerlere su bile kaçsa çok tehlikelidir. İlacın bir kısmı bile ciğerlere gitse atta yabancı cisim zatürresi olabilir.
Yine atın gırtlak kısmına kaçan yabancı cisim ve tozlar bazen allerji yapar ve at öksürür bu durumda at yemini ıslatır ve atın allerjik öksürük olduğu bundan dolayı anlaşılır.
